เกณฑ์อุดมเกณฑ์
ปัสสวะมีพระเคราะห์                                           ภุมม์ศุกร์เกาะ  พระจันทร์สูรย์
เรือนดีทวีคูณ                                                         กัมมะกูล  อริเขา
นระคือโสโร                                                          วุโธ ชีโว  ศุกโกร เล่า
สหัชช์ตนุพันธุเคล้า                                              เอาปัตตนิและลาภา
อัมพุคือ ภุมโม                                                       ชีโว  โสโร  และโสรา
พันธุและปุตตา                                                      แลศุภาว่าสำคัญ
กีฎะคืออสุรินทร์                                                   ทั้งภุมมินทร์สหัชช์พัน
ปัตตนิศุภะอัน                                                        วินาศน์ นั้น อุดมเกณฑ์

จากคำโคลงข้างต้น  กำหนดเป็นหลักเกณฑ์ได้ดังนี้
1.  ลัคนาอยู่ราศีปัสสวะ (เมษ  พฤษภ  สิงห์)  มีดาวอาทิตย์ ๑ ดวงจันทร์ ๒ ดาวอังคาร ๓ ดาวศุกร์ ๖ อยู่ภพอริ หรือกัมมะ
2.  ลัคนาอยู่ราศีนระเกณฑ์ (เมถุน  กันย์  ตุลย์  ธนู  กุมภ์)   มีดาวพุธ ๔ พฤหัส ๕ ศุกร์ ๖ เสาร์ ๗ อยู่ในภพ  ตนุ  สหัชชะ พันธุ  ปัตตนิ และลาภะ
3. ลัคนาอยู่ราศีอัมพุเกณฑ์  (มีน  กรกฎ  มังกร)  มีดาวอังคาร ๓  พฤหัส ๕ เสาร์ ๗ ราหู ๘ อยู่ภพพันธุ  ปุตตะ  ศุภะ
4. ลัคนาอยู่ราศีกีฎะเกณฑ์  (พิจิก)  มีดาวอังคาร ๓ หรือ ราหู  ๘ อยู่ภพสหัชชะ  ปัตตนิ  ศุภะ  วินาศน์
ดาวดังกล่าวตั้งแต่ข้อ 1 – 4  เป็นเจ้าเรือนอะไร   เรือนนั้น ๆ ได้อุดมเกณฑ์

ตัวอย่างวันที่ 22 กุมภาพันธ์ 2553

ลัคนาราศีกุมภ์
มีดาวพุธ ๔ พฤหัส ๕ ศุกร์ ๖ กุมลัคน์ในราศีนระ
ดังนั้น ๔ ๕ ๖ ทั้ง 3 ดวงนี้ เป็นอุดมเกณฑ์
๔ เป็นเจ้าเรือน ปุตตะ-มรณะ ๕ เป็นเจ้าเรือนกดุมภะ-ลาภะ ๖ เป็นเจ้าเรือน พันธุ-ศุภะ เรือนเหล่านี้นับเป็นอุดมเกณฑ์ให้คุณเอนกอนันต์

หรือถ้าลัคนาอยู่ราศีธนู (นระ)
มีดาวพุธ ๔ พฤหัส ๕ ศุกร์ ๖ ในเรือน สหัชชะ

ได้อุดมเกณฑ์ทั้ง 3 ดวง เช่นกัน
โดย๔ เป็นเจ้าเรือน ปัตนิ-กัมมะ ๕ เป็นเจ้าเรือนตนุ-พันธุ ๖ เป็นเจ้าเรือน อริ-ลาภะ เรือนเหล่านี้นับเป็นอุดมเกณฑ์ให้คุณเช่นกัน
แต่จะให้คุณแตกต่างกันไปตามลักษณะของการเป็นเจ้าเรือน

ทั้งนี้เมื่อพิจารณาอุดมเกณฑ์แล้วก็ให้พิจารณาดาวอื่นๆต่อไปตามเกณฑ์อื่นๆ เช่น องค์เกณฑ์ พินทุ ฯลฯ ครับ

ส่วน 2 ดวงนี้จะเห็นว่าดาวกุมลัคน์ต่างกัน ในราศีกุมภ์นั้น ราศีนระ
นอกจากได้อุดมเกณฑ์แล้วยังได้องค์เกณฑ์ ตามกฏขององค์เกณฑ์ในราศีนระ คือถ้ามีดาวใดกุมลัคน์ในราศีนระด้วย
ย่อมนับเป็นองค์เกณฑ์ เท่ากับเข้าเกณฑ์ดีถึง 2 เกณฑ์เป็นต้น

การจะรู้ว่าดวงชะตาใดได้องค์เกณฑ์ ดูได้ดังนี้

ลัคนาในราศีประเภท ปัศวะ ถ้าในเรือนที่ 10

มี ดาวใดสถิตอยู่ถือว่าดาวนั้นเป็นปัศวะเกณฑ์    แก่ลัคน์

ลัคนาในราศีประเภท นระ ถ้าในเรือนที่ 1หรือ ในเรือนที่ลัคน์สถิตมีดาวกุม ถือว่าดาวนั้นได้              นระ เกณฑ์

ลัคนาในราศีประเภท อัมพุ ถ้าในเรือนที่ 4             มีดาวอะไรสถิตอยู่ ถือว่าดาวนั้นได้อัมพุเกณฑ์

ลัคนาในราศีประเภทกีรฏะ ถ้าในเรือนที่ 7              มีดาวอะไรสถิตอยู่ ถือว่าดาวนั้นได้กีรฏะเกณฑ์

นี่เป็นเพียงเกณฑ์พื้นฐานเท่านั้น คือเราสามารถดูว่าดวงใครมีดาวอะไรได้ตำแหน่งองค์เกณฑ์บ้างใน4 องค์เกณฑ์ นี้                                                           เช่น

ในราศีปัศวะมีบังคับว่า ดาว 1-2-3-5 อยู่ในเรือนที่ 10 จึงถือเป็นปัศวะเกณฑ์ ดังได้มีคำโคลงกำกับไว้ดังนี้

“ปัศวะทะศะต้ององค์เกณฑ์

ชีวะจันทร์ภุมเมนทร์ผ่องแผ้ว

อีกองค์พระสุริเยนทร์ทรงยศ

สี่สถานเลิศแล้วยศนั้นพระยา”

ในราศีนระบังคับว่า ดาว 1-+5-7อยู่ในเรือนที่ 1 หรือกุมลัคน์ จึงจะถือเป็นนระเกณฑ์                   ดังได้มีคำโคลงประกอบดังนี้

“นระสุริยะเรื้องรังษี

โสระชีวะมีถูกต้อง

สามองค์ทรงโสภีกุมลัคนาแฮ

ชาติใดได้ดั่งผ้องยศนั้นนาพัน”

ในราศีอัมพุบังคับว่า ดาว 2-4-5-6 อยู่ในเรือนที่ 4 ของ ลัคนาจึงจะถือว่าเป็นอัมพุเกณฑ์                     มี โคลงกล่าวไว้ว่า

“อัมพุผลจุ่งแจ้งสี่สถาน

พุธศุกร์ชีวะวารส่งสร้อย

จันทร์องค์ประไพพาลย์รุจิเรข

แสดงคุณฤๅใช่น้อยยศนั้นถึงพระยา”

ในราศีกีรฏะบังคับว่า ดาว 3-8 อยู่ในเรือนที่ 7 ของลัคน์หรือเล็งลัคน์ จึงจะถือว่าได้กีรฏะเกณฑ์ มีโคลงกล่าวว่า

“กีฏะสัตตะต้องภุมเมนทร์

อสุรินทร์องค์เกณฑ์กล่าวไว้

ถึงแม้ชาติตัวเวรอัปลักษณ์

คุณก็แสดงให้ยศนั้นเสมอพงศ์”

ดังนั้นถ้าจะทายเกณฑ์ต่าง ๆ ทั้ง 4 เกณฑ์ตามคำโคลง ก็จะออกมาเหมือน ๆ กันสินะ  คือดีทั้งหมด มีดวงที่ได้กีรฏะเกณฑ์เท่านั้นที่บอกว่าแค่เสมอพงศ์ คือไม่ดีหรือเลวกว่าญาติพี่น้อง นอกนั้นเป็นพระยาและมียศทั้งสิ้น

อันนี้ต้องค่อย ๆ พิจารณาดูกันไปว่าดาวอะไรเป็นองค์เกณฑ์บ้าง  พิจารณากันไปทีละดวง      เช่น      ดาวพฤหัสบดี (๕) เป็น 10 แก่ลัคน์ ถือว่าเป็น   ปัศวะเกณฑ์คือเป็นคนมีปัญญาดี ความรู้ดี        หรือเสาร์ (๗) กุมลัคน์ได้นระเกณฑ์ หนักไปในทางฝันเฟื่อง วิตกจริตแก่กล้า บางรายเครียดจัดบ้าบอไปก็มี  ลองเอาคุณสมบัติของดาวนั้นๆ     มาทาย น่าจะดีกว่า   บางคนดูว่าดาวเสาร์หากมาจากปัตานิมาทับลัคแล้วจะได้แต่ง งาน                  ขอเตือนไว้ก่อนเลยนะคะว่าดาวเสาร์ (๗) นี่ไว้วางใจไม่ได้นะ อาจจะไม่ใช่ได้คู่อย่างเดียว น่าจะได้ความทุกข์ยากลำบากเรื่องการงาน การต้องเดือดร้อนเงินทอง ที่อยู่อาศัยอีกด้วย นะสิ         ดาวพฤหัสจรมาก็มีสิทธิ์ได้คู่นะคะ

การพยากรณ์องค์เกณฑ์ทั้ง 4เกณฑ์มีดังนี้

ลัคนากำเนิดตกนระ เมื่อแรกจะได้ช้าลัคนากำเนิดตกปัศวะเมื่อแรกจะเกิดโรค

ทุกข์ยาก เดือดร้อน   จะพลัดพรากจาก ลูกเมียและยศศักดิ์ ถ้าจได้ลาภ แต่ต้องไกลสถานบ้านเมืองที่อยู่  ผู้ใหญ่ไม่ช่วย

ลัคนากำเนิดตก อัมพุ เมื่อแรกจะเจ็บไข้ แค้นเคืองด้วยลูกเมีย จะตายจากกัน จะเป็นความ ท่านจะกล่าวโทษ จะจากที่อยู่ไปไกล ให้ระวังจะเกิดไฟ โจรจะปล้น ผู้คน จะหนี      วัวควายจะตาย   ช้าง  ม้าจะหาย

ถือเป็นทุกขลาภ

ลัคนากำเนิดตกกีรฏะ ท่านผู้ใหญ่จะตกแต่งให้อลังการกว่านั้น ดุจจรตกนระ